I was going to rule this question out anyway.
Funding for further education and training colleges for learners from rural areas, and programme for learner applications
31. Mnu D D Gamede (ANC) ubuza uNgqongqoshe weMfundo ePhakeme noku- Qeqesha:
(1) Ingabe izikole zokufundela amakhono nazo zizoluthola yini uxhaso lwezimali zabafundi abantulayo, ikakhulukazi labo abahlala emakhaya, njengako Gingindlovu, Nkandla, Mbonambi, Mnambithi, njalonjalo; uma akunjalo, kutheni; uma kunjalo, ithini imininingwane;
(2) ingabe luzoba nini uhlelo lokuthi abafundi bafake izicelo zokufunda esikhungweni esisodwa vo, bese kubhaliswa lezo zicelo kwezinye izikhungo, ukuze abafundi balekelwe ekukhokeni kakhulu befaka izicelo nje kuphela? CO234Z
[31. Mr D D Gamede (ANC) asked the Minister of Higher Education and Training:
(1) Whether the further education and training (FET) colleges will receive funding for learners from rural areas such as Gingindlovu, Nkandla, Mbonambi and Mnambithi who cannot afford to pay for their fees; if not, why not; if so, what are the relevant details;
(2) when will there be a programme for learners to send in their applications to one institution, which will then send those applications to other institutions in order to help them save the money that they spend on sending applications to many institutions? CO234E]
UNGQONGQOSHE WEZEMFUNDO EPHAKEME NOKUQEQESHA: Ngibonge bab'uMahlangu, uSihlalo waleNdlu ehloniphekile, ngibonge nakwiLungu ubab'uGamede ngokubuza lo mbuzo. Impendulo yethu ithi uhulumeni uvele uyayikhipha imifundaze yokusiza abafundi abantulayo futhi abazimisele ngokuqhubeka nezifundo zabo emakolishi.
Bonke abafundi abafunda ezikoleni zokufundela amakhono ezandla bathola umxhaso womfundaze, okungumfundaze okhishwa wuMnyango Wezemfundo Ephakeme Nokuqeqesha. Kodwa ke umfundi silindele ukuthi uma sikhipha leyomali ukuba akhombise ukuzimisela ekuphaseni izifundo azibhalisele, ukuze akwazi ukuthola usizo lomfundaze wokuqhubekela phambili.
UMnyango Wezemfundo Ephakame Nokuqeqesha uyaye ukhiphe umfundaze ukuxhasa abafundi abantulayo. Leyo mifundaze iyiswa emakolishi bese kuba yiwo amakolishi ashoyo ukuthi-ke ngokukhethwa kwabo abafundi kuzonikwa baphi abafundi, yibaphi abafundi abadinga lolu sizo. Abafundi bangabhalisa kunoma yiliphi ikolishi abalithandayo ukuthola lo mxhaso w omfundaze. Ngaleyo ndlela abafundi abahlala ezindaweni ezifana noGingindlovu, Inkandla, KwaMbonambi kanye naseMnambithi ababhalisele ukufunda ezikoleni zokufundela amakhono ezandla bayasizakala kumfundaze wamakolishi okhishwa yilo Mnyango wethu.
Mayelana nodaba lokuthi kube khona indawo eyodwa lapho abafundi bethumela khona izicelo zokuya emakolishi, Alikakabi bikho lolu hlelo njengamanje kodwa-ke umsebenzi esiwenzayo ukuthi besifuna ukuthi uma kuphela lo nyaka ozayo sibesesibhekene nale nkinga. Into eyenza ukuthi kuze kube ukuphela konyaka ka-2010 mningi umsebenzi wokwenza lento.
Siyakubona kunesidingo impela ukuthi abafundi abacela ukuya emaNyuvesi noma ukuya emakolishi ukuthi ibe yinye indawo lapha beyocela khona. Bangalokhu bekhokha izimali bebhalela izikhungo eziningi. Into eyenza ukuthi ithathe isikhashanyana, sinenkinga ukuthi uzothola ukuthi yileyo naleyo Nyuvesi, yilelo nalelo kolishi linohlelo lwalo lokwenza lezi zinto esithi: ulwazi Lwezobuchwepheshe. Kusho ukuthi kofanele ukuthi senze isiqiniseko sokuthi wonke amakhompuyutha lawa ayasebenzelana, ayakwazi ukuxhumana ukuze kube lula ukuthi sikwazi ukwenza lolu hlelo.
Kodwa-ke umbono omuhle lona ovezwa ubab'uGamede okuyinto nathi esiyibhekile. Sizosebenza-ke futhi singoNgqongqoshe beZemfundo sobabili nomam'uMotshekga ukubhekelela ukuthi lento singenza kanjani ukuthi yenzeke ngendlela eyiyo, ukuze kubukisiswe ukuthi uhlelo olufanayo lokufaka izicelo zabafundi luyazeka kanye nasezikoleni ukuze sazi ukuthi lolwazi lukhona ukuthi umfundi uma esesikoleni izokwenzeka kanjani yonke leyonto. Ngiyabonga Sihlalo.